Почитувајте ги претците

Уште еден значаен културен летен настан за Јапонија е O-bon или само Bon будистичкиот фестивал, еден од трите големи фестивали на лантерните во Јапонија. Тогаш се оддава почит на душите на починатите - еднаш во годината душите се враќаат во своите родни места и заедно со сите членови на својата фамилија се радуваат на животот, минат и сегашен. Трите летни денови не се национален празник, но вообичаено тогаш се земаат слободни денови како летен одмор и целата фамилија се собира во родните куќи, се чистат и средуваат гробовите на претците и се молат за душите на претците кои повторно ги посетуваат семејните олтари.

Името Bon потекнува од санскрит зборот Ullambana (или urabon'e) што означува големо патење. Потекнува од приказната за Мокурен, ученикот на Буда, чија мајка, кога починала, паднала во Царството на Гладните Души, а тој ја избавил од таму принесувaјќи подароци на многуте будистички свештеници кои молеле за нејзината душа. Денес се слави како потсетување на благодарноста која треба да ја чувствуваме кон нашите претци.

Овoj фестивал со 500 годишна традиција, вообичаено започнувал на 15тиот ден од седмиот лунарен месец и така се’ уште се слави само на Окинава, додека во другите региони започнува околу 15 јули или 15 август.

Пред да започне Бон фестивалот потребни се припреми, како чистење и средување на гробовите и фамилијарните олтари. На првиот ден на Бон фестивалот се пречекуваат за прв пат душите на оние кои починале во последната година - mukae-bon. Се носат цвеќиња и понади до гробовите и се палат лантерните кои ги земаат душите и ги носат до фамилијарните олтари, а некаде пред влезовите на куќите се палат и огнови. Наредните денови се изрекуваат сутри и цело семејство се моли, и се оди на гости кај роднините и кај оние кон кои се чувствува голема благодарност, а притоа за мртвите се зборува се’ најдобро и пофално. Последниот ден лантерните и огновите повторно се палат за да ги вратат душите во гробовите, односно okuri-bon.

Еден особено значаен елемент е Bon Odori или танцувањето за време на Бон фестивалот, зашто се верува дека душите играат заедно со саканите, во хармоничен и мирен танц. Оригиналниот религиско значење со тек на времето исчезнало, а денес најчесто се поврзува со летото. Секој може да се вклучи во играњето, машко, женско, младо и старо. Секој регион си има посебен танц, со посебно значење и приказна и различна музика, но секогаш во традионални елементи, со традиционални облеки и со таико тапани.

Уште една значајна традиција на Бон фестивалот е Tourou Nagashi - луѓето палат свеќички во хартиени лантерни и ги испраќаат душите пуштајќи ги лантерните долж течението на реките. Со  фестивалот на лантерните се означува и крајот на сезоната на ханаби (огнометите) со кои се заплашуваат душите кои можеби залутале во близина на реките.

Бон фестивалот, како будистички фестивал се слави и во Кина, Хаваи, Малезија, како и во Аргентина, САД и Канада.

Змејот во јапонската митологија

Додека средновековните Европјани на змејовите гледале како на злобни и застрашувачки суштества, кои блујат оган, сеат страв и трепет кај народот и крадат злато и драги камења кои ги трупаат како свое богатство, далеку на истокот се развива сосема поинакво гледиште за овие прекрасни митолошки суштества. Како и во останатите Азиски земји, и во Јапонија змејот го има заслужено своето место во митологијата како величенствено суштество, кое е носител на среќа, успех и хармонија, на мудрост и просперитет.

Змејот (ryū или ryō) е змијовидно суштество, кое има глава на камила, еленски рогови, очи на зајак, крлушки на крап, тигарски шепи и канџи кои потсеќаат на орелски канџи. Имаат и мустаќи и драг камен под брадата, а често може да се видат претставени и со крилја. Според легендите, змејовите може да завземаат човечка форма и да имаат деца со луѓе. Нивен најголем непријател е фениксот, како и човекот птица наречен Karura. Она по кое се разликува од останатите азиски змејови е во бројот на канџите. Јапонскиот змеј има 3 канџи. Според јапонското гледиште за бројот на канџите, змејот потекнува од Јапонија, и како се оддалечувал кон другите азиски земји, добивал по една канџа плус, за да ако се оддалечи премногу од Јапонија, не може да продолжи понатаму ради преголемиот број на прсти со канџи. Во Кина се тргнува од спротивното гледиште.

Змејовите се врзуваат на водената димензија, и често може да се видат претставени опкружени со вода или облаци. Јапонските легенди укажуваат на постоење на 4 вида на змејови, четирите змејови - кралеви кои владеат со четирите мориња (оригинално се настанати како суштества чувари): небесни змејови кои го чуваат живелаиштето на боговите, спиритуалните змејови кои владеат со ветрот и дождот, и поплавите, земјените змејови кои ги пречистуваат реките и ги продлабочуваат океаните и змејовите-чувари на богатствата кои се заштитници на благородните метали и драгите камења.

Најпознат змеј во јапонската митологија покрај погоре спомантите кралеви е и Ryu Jin или Ryo Wo, кој потекнува од Шинто религијата и се смета дека е змејот крал на змијовидните луѓе кои живеат во морето. Исто така, мошне познате е и Fuku Riu - змејот на среќата, кој најчесто е прикажуван во позиција на искачување кон небото, што во азиските земји е показател на среќа. Понекогаш, змејовите може да се и показатели на некои немили настани, како на промер O-Goncho, кој се смет како предвесник на глад, или пак злобните Ubiwami кој се хранел со луѓе и животни и Yofune-nushi, кој ги принудувал локалните селани секоја година, на 13ти Јуни да му жртваат по една девица, што ако не се случело, им се заканувал со уништување на нивните рибарски бродови. На овој линк може да прочитате повеќе и за останатите познати змејови, а овде и по некоја занимлива митолошка приказна.

Денес змејовите претставуваат украс на ѕидовите на многу храмови, постојат голем број на резби со мотив на змеј, карактеристични за храмовите на Зен Будизмот. Змејовите живеат и на телата на луѓето, претставени преку голем број на импозантни тетоважи.

Go, Igo, WeiQi, Baduk - Дали сте слушнале за оваа игра што е популарна во Јапонија?

Го е древна азиска игра. По легенда, Го се појавил во Кина пред 4000 години. Во секој случај, факт е дека е најстара игра на табла која се игра со непроменети правила.

Го се игра на дрвена табла („Гобан“) на која се наоѓа мрежа од 19 хоризонтални и 19 вертикални линии. Фигурите се викаат „камења“, а сите се еднакви и за секој од нив важат истите правила. Просечна партија трае околу 250 потези. Временски може да трае од 15 мин до повеќе месеци. Постои категоризација по јачина од 30 kyu па се до 1 kyu, после него доаѓа 1 dan итн. до 7 dan.

Го денес е најпопуларна во Кина под името „WeiQi“, Јужна Кореја „Baduk“ и Јапонија „Igo“.

Бидејќи во просечна позиција во една партија играчот имат голем број можни потези - играчите немаат доволно време да размислуваат за секој од нив и затоа најчесто се игра интуитивно. Поради тоа Го е посебно тежок проблем за програмерите кои пробуваат да испрограмираат совршен програм. Најакиот програм денес има категорија 7 kyu.

Споредба на Го со Шах

Двете игри Го и Шах се стратешки игри. Обете се вредни да се научат и играат. Го е поедноставна од Шах но и многу посложена. Поедноставна бидејќи сите фигури се исти, само црни и бели, и во Го фигурите не се движат на таблата.

Шахот е хиерархиска игра каде целта е да се фати лидерот. Го е империјална игра каде секој играч треба да обезбеди повеќе територија на таблата отколку неговиот непријател.

Го има добро балансиран хендикеп систем кој дозволува појак играч да игра со послаб игра и да биде целосен предизвик. Со точен хендикеп секој играч ќе има еднакви можности за победа.

Како прв потег во Шахот можни се 20 различни движења. Во Го на почетокот се можни 361 различен потег. Овој широк опсег на можности продолжува во текот на играта.

Кога е измислена играта?
Шах: Околу 455 н.е
Го: Околу 2000 п.н.е

Каде е измислена?
Шах: Веројатно во Индија (Историчарите не се сигурни за местото на потекло.)
Го: Во Кина.

Дали правилата се едноставни?
Шах: Да.
Го: Да.

Што е целта на играта?
Шах: Да се матира Кралот.
Го: Да се заземе повеќе територија отколку непријателот.

Како изгледа таблата?
Шах: 8 на 8 различни црни и бели полиња.
Го: 19 на 19 мрежа.

Какви видови на фигури има?
Шах: Крал, Кралица, Ловец, Коњ, Топ и Пиун.
Го: Сите фигури се исти.

Како изгледаат фигурите?
Шах: Различна репрезентација на крал, кралица, ловец, коњ, топ и пиун.
Го: Биконвексни дискови наречени „камења“ црни и бели.

Каде се поставуваат фигурите?
Шах: Во квадрат.
Го: На празен пресек (пресек на вертикалните и хоризонталните линии)

Можат ли да се движат фигурите?
Шах: Да.
Го: Не.

Како изгледа таблата на почеток на игра?
Шах: На таблата се наоѓаат сите фигури.
Го: Празна.

Кој игра прв?
Шах: Белиот.
Го: Црниот.

Кои сили се присутни во играта?
Шах: Деструктивна.
Го: Креативна и деструктивна.

Кои ментални вештини се вежбаат кога личноста ја игра оваа игра?
Шах: Аналитичка; ја користи левата хемисфера од мозокот.
Го: Интуитивна и аналитичка; ги користи двете хемисфери.

Што би бил воен еквивалент на играта?
Шах: Една борба.
Го: Цела војна; симултано повеќе борби.

Што би бил економски еквивалент на играта?
Шах: Уништување на кокуренцијата.
Го: Натпревар за поголем дел од пазарот.

Аналогија на политички систем?
Шах: Монархија.
Го: Демократија; сите фигури се еднакви.

Која е агендата на играчот?
Шах: Тотална доминација; уништи го непријателот.
Го: Натпревар за поголем дел од територијата; коегзистенција, но биди подобар од другиот играч.

Кој е заинтересиран да ја научи играва може многу лесно на оваа страна: http://playgo.to/iwtg/en/

Многу брзо се учи, но е потребно време за усовршување.

Текстот е објавен на ѕид на FB од Филип Паскали со надеж дека еден ден ќе стане и кај нас популарна.

BTW, Филип ни дава и предлог за манга со тематиката на овој пост
Hikaru no Go

Seijin no Hi - празникот на зрелоста

Еве еден прекрасен празник во Јапонија. Seijin no Hi (成人の日) е празник кој ја слави зрелоста, односно е наменет да ги охрабри младите кои наполниле или ќе наполнат 20 години, во периодот од претходниот 1 Април до овој 31 Март.

Церемониите се одржуваат во Јапонија од 714 г., кога млад принц се накитил со нова облека и фризура за да ја прослави својата зрелост. Во минатото, во Едо периодот (1603-1868), на момчињата им биле отсекувани шишките, а на девојките им биле боени црни предните заби.
Поставен е како празник во 1948г, кој традиционално се слави до 2000 на 15ти јануари, а од тогаш, вториот понеделник од јануари. Ваквата промена се должи на промените во законот во Јапонија - т.н. Happy Monday System - кога голем број празници се поместени во понеделник, за да се овозможи тридневен викенд за оние кои имаат петдневна работна недела. (практично, нели?)


Во зимските ладни и врнежливи денови, прекрасно е да се види шаренилото на улиците. Девојките носат цветни furisode, kimono со многу долги џебови на ракавите, и zori сандали. Одат во салони за да направат фризури и често изнајмуваат формална облека, која вообичаено е многу скапа да се купи. Момчињата носат темно kimono со hakama, но последните години се’ почесто се среќаваат и во формални западњачки облеки.

Празникот е национален и тој понеделник е неработен. Локалната управа обично одржува церемонија за дочекување на новите „возрасни“ во заедницата, нагласувајќи дека со новите зголемени права, како возрасни имаат и зголемени одговорности. После церемонијата, младите обично се групираат и прават забави, нормално, славејќи го правото на легално пиење алкохол.

Поздравувањето и поклонувањето во Јапонија

Додека чекаме некој да ни се смилости и да ни даде простор за проекции за Јапанорама, да не седи празен блогов, имам да ви споделам еден интересен пост за значењето на поклонувањето (не дарувањето, туку учтивото наклонување) во Јапонија. Денес го читав на интересниот блог за јапонскиот јазик и култура Tofugu.


Накратко, поклонувањето е сосема природно и длабоко врзано за јапонската култура. Не она смешно поклонување од 45 степени што го среќаваме во анимето, туку кратки, учтиви поклонувања со кои јапонците си покажуваат почит еден кон друг. И не само почит. Во Јапонија со поклонувањето се покажува наклоност, понизност, благодарност, извинување, признание и честитка. Длабочината и должината зависат од рангот и социјалниот статус на оној кој изразува почит и оној кон кого се изразува почит. Кога не се познаваат лицата најдобро е, кога ќе се разменат бизнис-картичките како што прават во Јапонија на почетокот од претставувањето, да се утврди кој има повисок статус, а и кој е постар. Годините исто се од особена важност за покажување чест.

Секое поклонување во зависност од намената, дури и има сопствено име. Според Tofugu, поклонувањата се делат на

• Климање со глава - секогаш нанапред, спрема блиски пријатели или пониски по ранг, колеги на пример.
• Eshaku (会釈) - поклон за поздравување, со наклон од околу 15 степени, е поклон за не толку блиски пријатели и колеги од ист ранг
• Keirei (敬礼) - поклон за покажување почит, со наклон од околу 30 степени, е поклон за вашиот шеф или луѓе кои воопшто не ги познавате
• Saikeirei 最敬礼 - поклон за покажување најголема чест, со наклон од околу 45 степени, е најчесто поклон за покажување почит кон Императорот, или извинување кога сакате да покажете колку длабоко жалите за својата грешка.
• Поклон на земја, наведнување на коленици - е поклон кој денес ретко се користи, порано го користеле традиционално самураите, или при особено очајни извинувања. Денес се користи само во вежбањето на боречки вештини.

Често е тешко да се дефинира кој прв треба да се поклони. Без исклучок, културно е да се врати на поклон. Меѓутоа, во Јапонија можат да се забележат и неколку „смешни“ ситуации на поклонување.
Во продавница на пример, вработените длабоко се поклонуваат. За тоа се платени, па не мора да им се врати со поклон.
Користејќи телефон, јапонците често се поклонуваат, барем со мало климање на главата, што не е воопшто чудно кога ќе сфатите колку време поминуваат во поклонување во живо.
Кога испраќаат некого со воз на пример, јапонците својата посветеност и верност ја покажуваат со тоа што се поклонуваат длабоко и стојат наведнати, (особено во љубовни врски) се’ додека не замине возот, колата или лифтот (?)
Често можат да се видат континуирани поклонувања, едно по едно, бидејќи луѓето не сакаат да бидат надмашени во тоа. Секогаш постои она „враќање на поклон“ кога некој ќе ви се поклони. За среќа секое враќање е помало и помало, па не оди до бесконечност.

Јапанорама 10 – Анимиран хорор и реална комедија

Вторник, 18 ноември 2008, Точка, 20:30

Овој вторник ја имаме десетта јубилејна и шаренолика Јапанорама.

Сладок јапонски микс на хорор аниме, саркастична комедија и „afterparty" музика и дружба.

Прво ќе го гледаме краткиот анимиран филм Kakurenbo (Криенка)– приказна за една опасна игра, која децата по потрага за авантура, сепак ја играат под улиците на Токио. Филмот е комбинација на уникатна анимација, источна мистика и хорор акција. Најинтересното за ова аниме е тоа што е направен целосно со 3D технологија, а е постигнат ефект на многу добро изведена 2D анимација.

Во вториот половина час ќе погледнеме неколку скечеви од познатото комичарско дуо во ЈапонијаRahmensна една претходна Јапанорама го гледавме нивниот краток филм armchair theory). Овој пат ќе прикажеме дел од нивната серија пародични видеа (The Japanese tradition)за традиционалните елементи на јапонската култура, видени низ визурата на белиот човек (т.н. white man concept). Нивниот суптилен приод, кој ја трансцендира пародијата на своето, пародизирајќи го оној кој ја гледа таа пародија, ни ги подотвора вратите кон вистинско разбирање на јапонскиот хумор што неретко ни изгледа луд и несфатлив.

Третиот дел од ова наше 10-то дружење ќе го посветиме на запознавање, дискутирање, делење искуства и слушање јапонска музика.

Ве чекаме во поголем број.

Овозможено од (http://japan.mk) и К.Ц.Точка